Zespół badawczy RS-Lab pod kierownictwem Iwony Stachlewskiej z Instytutu Geofizyki Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (igf.fuw.edu.pl) w dniach 3-23 grudnia 2021 przebywa na kampanii pomiarowej w Zabrzu, mając za zadanie przeprowadzenie pomiarów smogu, w ramach jednej z kampanii POLIMOS, finansowanej przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA-ESTEC). W tym celu mobilny Lidar EMORAL został zainstalowany na stacji pomiarowej Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk w Zabrzu, kierowanej przez Krzysztofa Klejnowskiego z Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk  (ipis.pan.pl). 

Pomiary początkowo były utrudnione, ze względu na niesprzyjającą sytuację pogodową (opady śniegu i śniegu z deszczem, związane z przesuwaniem się frontu atmosferycznego). Jednak 10 grudnia 2021 nastąpił przełom. Pomiary lidarowe stały się możliwe, a bardzo niskie prędkości wiatru sprzyjały powstawaniu smogu. Znaczne zanieczyszczenie powietrza było obserwowane tuż przy powierzchni ziemi przy pomocy różnych czujników pomiarowych IPIŚ-PAN (Fot. 1 – czerwony kolor czujników in-situ wskazuje na wysoki poziom zanieczyszczeń powietrza). Pomiary wykonane z użyciem lidaru EMORAL zapewniły dane o rozkładzie pionowym zanieczyszczeń. (Fot. 2). Pomiary lidarowe prowadzone są w trybie ciągłym.

Fot. 1 Mobilny lidar EMORAL zainstalowany na stacji pomiarowej IPIŚ-PAN w Zabrzu (fot. Krzysztof Klejnowski, IPIŚ PAN).

Wstępne analizy pomiarów lidarowych pokazały znaczne różnice w strukturze pionowej smogu, w stosunku do smogu mierzonego w okresie zimowym w Krakowie, czy Warszawie. Pomiary takie były wykonane lidarem EMORAL podczas Kampanii POLIMOS Kraków-SMOG 2018, zrealizowanej we współpracy z Jarosławem Nęckim i Mirosławem Zimnochem z Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie (agh.edu.pl). Badania w Krakowie zostaną powtórzone w styczniu 2022 roku. Z kolei smog w Warszawie obserwowany jest lidarami PollyXT i NARLa podczas regularnych pomiarów na stacji RS-Lab IGF FUW, w ramach rozproszonej europejskiej Infrastruktury Badawczej ACTRIS (actris.net). Podczas kampanii wykonano również unikatowy pomiar napływu frontu atmosferycznego i formujących się chmur w wysokiej rozdzielczości. Pomiary te zostaną użyte w przyszłości do teoretycznych symulacji turbulencji w warstwie przyściennej prowadzonych w IGF FUW przez Martę Wacławczyk.

Fot. 2 Bieżąca wizualizacja pomiarów lidarowych. Lidar EMORAL 10 grudnia 2021 (fot. Rafał Fortuna UW).

Kampanię POLIMOS Zabrze-SMOG 2021 koordynuje Łucja Janicka, a uczestniczą Iwona Stachlewska oraz wolontariusze Rafał Fortuna i Patryk Poczta. Prace Zespołu IPIŚ-PAN koordynowane są przez Krzysztofa Klejnowskiego, ze wsparciem Marianny Czaplickiej i Katarzyny Jaworek.

Osoby zainteresowane pomiarami proszone są o kontakt z panią Łucją Janicką, Koordynator Kampanii POLIMOS Zabrze-SMOG 2021.