W dniach 15-18 października 2024 liczna grupa badaczy z Laboratorium Pomiarów Zdalnych (RS-Lab) z Instytutu Geofizyki Wydziału Fizyki UW uczestniczyła w XIII Konferencji Naukowej “Ochrona Powietrza w Teorii i Praktyce” w Zakopanem. Konferencja organizowana jest przez Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska (IPIŚ) PAN z Zabrza i stanowi ważne forum dyskusji i prezentacji wyników badań z zakresu ochrony jakości powietrza. Naukowcy z IGF UW brali udział w tym dorocznym wydarzeniu po raz pierwszy reprezentując jednocześnie konsorcjum badawcze ACTRIS-Polska, współorganizatora tej edycji konferencji.

ACTRIS-ERIC, to europejska infrastruktura do badań aerozoli, chmur oraz gazów śladowych w atmosferze. Infrastrukturę ACTRIS-Polska, wchodzącą w jej skład, tworzą polskie jednostki naukowe zajmujące się badaniami atmosfery takie jak: Instytut Geofizyki PAN, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Uniwersytet Śląski oraz Politechnika Warszawska.
ACTRIS oferuje swoim użytkownikom otwarty dostęp do infrastruktury badawczej i wyników pomiarów poprzez otwartą bazę danych ACTRIS Data Portal, specjalistycznej wiedzy eksperckiej, a także daje możliwości szkoleniowe oraz świadczy usługi zarządzania danymi.

Sesja dotycząca działań prowadzonych w ramach ACTRIS-Polska otwierała konferencję.

Wykład plenarny wygłosiła dr hab. Iwona Stachlewska, prof UW, koordynator stacji ACTRIS w Warszawie (i). Wprowadziła słuchaczy w tematykę ACTRIS, przedstawiła ogólny zarys działań prowadzonych w ramach zintegrowanych pomiarów zdalnych aerozoli atmosferycznych i chmur w ACTRIS-Polska oraz potencjał infrastruktury badawczej i możliwości współpracy. Zapowiedziała kolejne prezentacje ustne naszej grupy.
Dr Dominika Szczepanik przedstawiła wyniki badań podkreślające znaczenie coraz silniej manifestowanej obecności mineralnego pyłu pustynnego nad Warszawą na podstawie pomiarów lidarowych prowadzonych w RS-Lab w ramach projektu NCN PRELUDIUM “preDUST (ii). W szczególności kontekst zmian własności optycznych mieszanin pyłu mineralnego z innymi typami aerozoli (np. spalanie biomasy) miał tu znaczenie.
Wyniki uzyskane podczas kampanii pomiarowych POLIMOS-SMOG prowadzonych na przełomie lat 2021/2022 z wykorzystaniem lidaru mobilnego EMORAL przy współpracy UW z IPIŚ-PAN (Zabrze), UWR (Wrocław) i AGH (Kraków) zaprezentował mgr Maciej Karasewicz. Była to pierwsza tego rodzaju charakterystyka właściwości optycznych smogu w polskich miastach na podstawie danych lidarowych. Kampanie pomiarowe finansowane były ze środków Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA-ESTEC) w ramach POLIMOS (iii).
Dr Łucja Janicka zaprezentowała analizy wpływu imprez okolicznościowych na znaczące zmiany własności optycznych aerozoli atmosferycznych oparte na pomiarach prowadzonych na UW w Warszawie i FTMC w Wilnie w ramach projektu DAINA 2 “BIOSURE" (iv), finansowanego ze środków NCN. W badaniach wykorzystano synergiczne dane z instrumentów in-situ (etalometry, nefelometry) oraz dane z pomiarów zdalnych, tj. fotometry słoneczne oraz lidary.
Mgr Patryk Poczta zademonstrował potencjał synergii pomiarów zdalnych prowadzonych za pomocą lidaru, radaru oraz radiometru mikrofalowego do przestrzenno-czasowej dyskryminacji aerozoli, chmur i opadów. Prace nad tym zagadnieniem prowadzone były w RS-Lab w ramach projektu NCN PRELUDIUM “preAERO-CLOUD” (v), kierowanego przez dr Dongxianga Wanga.
Ostatnia z naszych prezentacji przedstawiona przez mgr Zuzannę Rykowską dotyczyła innowacyjnych prac prowadzonych w ramach projektu NCN PRELUDIUM BIS “prePOLLEN” (vi), opierających się na synergii pomiarów in-situ pyłków roślin w środowisku miejskim z regularnymi pomiarami lidarowymi. Rozwój kompetencji członków RS-Lab w zakresie badania pyłków wspomagany jest z wykorzystaniem grantów Trans National Access (TNA) w ramach europejskiego grantu ATMO-ACCESS (vii), zapewniającego dostęp do rozproszonych atmosferycznych infrastruktur badawczych ACTRIS, ICOS i IAGOS. Młodzi naukowcy z RS-Lab pozyskali kilka takich grantów, np. TNA ”POLLENAT” mgr Artura Tomczaka, TNA “PolEN” mgr Zuzanny Rykowskiej i TNA “FLUMIRA” mgr Afwana Hafiza.

Badanie atmosfery z wykorzystaniem różnorodnych technik w ramach sprawnie działającej infrastruktury ACTRIS spotkało się z dużym zainteresowaniem słuchaczy, co zaowocowało licznymi dyskusjami, nowymi kontaktami naukowymi oraz realną wizją dalszej współpracy.

^[i] Granty Komisji Europejskiej z programu H2020: ACTRIS (nr 262254), ACTRIS-2 (nr 654109), ACTRIS PPP (nr 739530) oraz ACTRIS IMP (nr 871115);

^[ii] Projekt Preludium 19 (nr: 2020/37/N/ST10/02682):  finansowany przez Narodowe Centrum Nauki;

^[iii] Projekt POLIMOS (nr: 4000119961/16/NL/FF/mg) finansowany przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA);

^[iv] Projekt DAINA 2 (nr: 2020/38/L/ST10/00480): “Znaczenie transportu dalekiego zasięgu emisji spalania biomasy dla lokalnego smogu w środowiskach miejskich (BIOSURE)” finansowany przez Narodowe Centrum Nauki

^[v] Projekt Preludium 15 (nr: 2018/29/N/ST10/02628): ”Zintegrowane badania lidarowo-radarowe wzajemnego oddziaływania aerozoli i chmur w troposferze (preAERO-CLOUD)” finansowany przez Narodowe Centrum Nauki)

^[vi] Projekt Preludium BIS 2 (nr: 2020/39/O/ST10/03586): “Wpływ pyłków alergennych na optyczne i mikrofizyczne właściwości aerozolu miejskiego” finansowany przez Narodowe Centrum Nauki

^[vii]  ATMO-ACCESS (nr grantu 10100800) finansowany przez Komisję Europejską w ramach programu badań naukowych i innowacji Horyzont 2020, H2020-INFRAIA-2020-1.