IGF



Publication

Elementy fizyki tarcia w soczewkach kontaktowych

Pniewski J.

OPTYKA

2/2015 (33), 2015, 54-57

Tarcie jest jednym z najpowszechniejszych zjawisk występujących w świecie. Zachodzi we
wszystkich stanach skupienia materii – w gazach, cieczach, ciałach stałych. Gdyby nie tarcie, nie moglibyśmy ani łatwo poruszać się, ani niczego zbudować. Znaczenie tego zjawiska warto docenić wyobrażając sobie, że tarcie nagle znika w codziennym życiu. Stopy ślizgają się po ziemi, koła pojazdów kręcą się w miejscu, wszelkie śruby wykręcają się, przedmioty leżące na sobie zaczynają się zsuwać, wszelkie płyny (gazy i ciecze) stają się nielepkie i wnikają w najmniejsze szpary. Znany nam świat przestaje istnieć.
Od zarania ludzkości zdobyliśmy sporą wiedzę o tym, w jaki sposób można zwiększać lub zmniejszać tarcie, by wykorzystać je do swoich celów. Potrafimy zwiększać je, by ułatwić poruszanie się (np. wykonując podeszwy butów z materiałów, które nie ślizgają się po powierzchni ziemi) lub zmniejszać, minimalizując straty w układach mechanicznych (np. smarując powierzchnię tłoka w cylindrze silnika). Zdarzają się także sytuacje, najczęściej w urządzeniach mechanicznych, gdy w razie potrzeby należy tarciem sterować. Przykładami są m.in. hamulec samochodowy, w którym w zależności od siły nacisku klocka hamulcowego tracona jest większa lub mniejsza ilość energii w jednostce czasu, bądź sprzęgło wiskotyczne, w którym dzięki zastosowaniu cieczy o dużej lepkości można płynnie regulować rozdział momentu obrotowego pomiędzy koła i osie napędowe w samochodach z napędem na cztery koła. Warto pamiętać, że tarcie w ruchu wiąże się zawsze z przekazem (dyssypacją, stratą) energii w formie ciepła.


Back